#perLumbardhin

Në vitin 2007 qeveria lokale e Prizrenit po i bënte matjet e fundit teknike para rrënimit të Kino Lumbardhit. Organizimi i shpejtë i skenës së pavarur kulturore në Prizren, e përkrahur nga shumë qytetarë atë kohë, e kishte shpëtuar përkohësisht ndërtesën e kinos nga rrënimi. Ndërkohë, pasuan vitet e heshtjes dhe mosinteresimit, ndërsa të vetmet ngjarje që e mbanin gjallë disi kinon ishin festivalet e kulturës. As edhe më i vogli kujdes institucional për gjithë këto vite e kishte degraduar keq monumentin, derisa në korrikun e këtij viti u lajmërua një institucion i shtetit. Për fat të keq, ishte Agjencia Kosovare e Privatizimit.

Këtë herë mobililizimi i shoqërisë civile i tejkaloi përmasat e vitit 2007. Iniciativa për mbrojtjen e kinos nuk e bashkoi vetëm skenën e pavarur të kulturës, por edhe organizatat e tjera të shoqërisë civile. Më e rëndësishmja, jo vetëm ato të Prizrenit, por 58 organizata të shoqërisë civile nga krejt Kosova. Ky nivel i mobilizimit ishte i domosdoshëm, pasi që privatizimi eventual nënkuptonte humbjen e një nga landmark (shënjues kulturor) më të njohur të qytetit. Në të njëjtën kohë, ky bashkim po tregonte edhe një lloj pjekurie të organizatave të shoqërisë civile, të cilët u bashkuan për ta shpëtuar një vlerë të rrezikuar. Iniciativa për Mbrojtjen e Kino Lumbardhit është antidot për mendësinë që po i shkatërron qytetet tona, e mbi të gjitha kujtesën tonë mbi to.

Reagimi i këtij viti që filloi me protestën gjatë Dokufest dhe vazhdoi me Iniciativën për Lumbardhin prodhoi efekte të shpejta. Komuna e Prizrenit shpalli kinon zonë me interes të përgjithshëm publik dhe kërkoi ndaljen e privatizimit, derisa shpejt pasoi edhe konfirmimi i Ministrisë së Kulturës se kino ka status të mbrojtjes ligjore dhe si e tillë do të jetë pjesë e Listës së Trashëgimisë Kulturore. Ndërkohë, në krah të organizatave të shoqërisë civile u rreshtua edhe Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë. Pjesë e iniciativës është edhe peticioni i qytetarëve, ndërsa përveç Prizrenit nënshkrimet janë mbledhur edhe në qytetet tjera të Kosovës. Aktualisht, diskutimi mbi Lumbardhin po zhvillohet brenda një trupi ad-hoc ndër-institucional që po angazhohet për gjetjen e modaliteteve ligjore për t’ia kthyer kinon qytetarëve. Bashkimi i shoqërisë civile ka prodhuar një cilësi të re edhe në angazhimin institucional në Kosovë, duke i sjellë të gjithë rreth tryezës për të krijuar një precedent pozitiv në shtetin që ka humbur qindra monumente këto 15 vite.

Iniciativa për Lumbardhin nuk është vetëm kundër rrënimit, por ka prezantuar edhe plan konkret për menaxhimin e kinos. Me këtë, aktivistët që po angazhohen në mbrojtjen e këtij monumenti, po zotohen edhe për përgjegjësi shtesë. Plani i prezantuar parashesh shndërrimin e Kino Lumbardhit në një hapësirë kulturore multi-funksionale, e cila do të jetë e aftë për të mbajtur veten. Pjesë e këtij zotimi është edhe angazhimi për të mobilizuar burime të nevojshme për intervenime konservuese, të cilat bashkë me planin e menaxhimit do ta kthenin jetën në këtë hapësirë dhe do ta shpëtonin kinon nga degradimi i mëtejmë.

Megjithatë, rreziku nuk ka kaluar ende. Iniciativa për Lumbardhin do t’i vazhdojë përpjekjet deri sa të eliminohen të gjitha paqartësitë dhe kino t’i kthehet qytetarëve. Si shënjues kulturor, Kino Lumbardhi tashmë është shndërruar në ikonë (një simbol me kuptime të shumta) që përfaqëson (shënjon) një epokë, një zonë, një besim, një kulturë, një qytet dhe një traditë. Mbrojtja e këtyre vlerave është pika që na bashkon të gjithëve në angazhimin #perLumbardhin, i cili do të jetojë dhe #perShoqerineCivile, e cila do të bëhet.