Dhjetë pikat e domosdoshme
për të qeverisur si duhet me Prizrenin. Sipas meje!
1. Struktura urbane –
aktivitetet ndërtimore e kanë transformuar strukturën urbane të qytetit, duke e
shndërruar në një vend të shëmtuar. Struktura urbane e qytetit është e
rrezikuar skajshmërisht nga veprimet e
paligjshme dhe zhvillimi i pakontrolluar. Duhet të veprohet urgjentisht, duke i
ndalur të gjitha aktivitetet ndërtimore dhe duke i rrënuar të gjitha strukturat
që nuk janë në pajtim me ligjin, lejet e ndërtimit dhe pëlqimet.
2. Kultura dhe turizmi –
tashmë disa vite me rradhë, aktivitetet kulturore po dëshmohen si promovuese
kryesore të turizmit dhe rrjedhimisht të zhvillimit ekonomik. Edhe pse buxheti
institucional për kulturën është pothuaj inekzistent, iniciativa e komunitetit
kulturor të qytetit është dëshmia më e mirë se me vullnet të pastër dhe punë të
palodhshme mund të arrihen efekte pozitive. Duhen krijuar të gjitha
kushtet e domosdoshme (politikat,
buxhetin, infrastrukturën) që kultura të sjellë sa më shumë përfitim për
qytetin dhe qytetarët.
3. Qendra Historike –
Prizreni posedon potencial botëror të trashëgimisë kulturore, por gjendja
aktuale e Kalasë, Hamamit e shumë monumenteve tjera është e mjerë. Mungesa e
investimeve, kujdesit dhe menaxhimit të trashëgimisë kulturore janë dëshmi të
mungesës së civilizimit. Kalaja, Hamami dhe një numër i madh monumentesh kanë
nevojë për intervenim të menjëhershëm, ndërsa paralelisht duhet zhvilluar edhe
studimet për potencialin e Prizrenit karshi UNESCO-s.
4. Shërbimet publike –
qyteti po vuan për ujë të pijes, ndër të tjerash. Mohimi i ujit të pijes
qytetarëve të një qyteti që gjendet mbi burimet e panumërta të ujit është sa
shkelje e të drejtave të njeriut aq edhe amaterizëm i skajshëm. As edhe një
ditë më shumë nuk duhet toleruar këtë gjendje, ndërsa paralelisht me ujin,
qytetit duhet kthyer edhe pastërtinë, hapësirat e gjelbëruara dhe rendin
publik.
5. Natyra – aktivitetit
ndërtimore nuk i ka shpëtuar as trashëgimia natyrore e Prizrenit. Betonizimi i
mijëra hektarë hapësirave natyrore është shkatërrim i pariparueshëm, ndërsa
rasti i Prevallës është shembulli më drastik dhe i dhimbshëm i këtij zhvillimi.
Duhet vendosur masa të rrepta ndalimi për aktivitetet degraduese ndaj natyrës,
ndërsa Prevallën duhet trajtuar me prioritet.
6. Sporti – Prizreni e ka
humbur njërin nga elementet më të forta të identitetit të vet, klubet sportive
të qytetit. Liria e Bashkimi tashmë janë klube të papërfillshme, ndërsa në
sportet tjera as që ka mbet ndonjë klub që përfaqëson qytetin. Prizreni ka
nevojë për një strategji efektive të bashkëpunimit mes institucioneve dhe
sektorit privat për t’i kthyer në konkurrencë reale klubet e qytetit.
7. Lumbardhi – nga krenaria
e qytetit, lumi është shndërruar në pasqyrën e turpit. Papastërtia, kundërmimi,
shtrati i parregulluar dhe të tjera janë reflektim publik i paaftësisë qytetare
dhe institucionale për t’u kujdesur për Lumbardhin. Prizreni ka nevojë urgjente
për një projekt serioz që do ta shpëtojë Lumbardhin, i cili fundja është
arsyeja themelore pse sot ekziston qyteti.
8. Kalldrëmi – në 15 vitet e
fundit, Prizreni e ka humbur karakteristikën e vet më të dukshme të të qenit
qytet i vjetër. Heqja e kalldrëmit nga rrugët e qytetit ka qenë projekt vrasës
ndaj vlerave dhe identitetit të qytetit. Prizreni, para se gjithash, ka nevojë
të kthejë frymën dhe atmosferën e vet qytetare, e kjo duhet të fillojë me
kthimin e kalldrëmit në të gjitha rrugët që dikur kanë qenë të shtruara me
kubëzat magjike.
9. Arsimi dhe shëndetësia –
shkollat dhe shtëpitë e shëndetit në Prizren e kanë humbur karakterin themelor
të tyre, arsimimin dhe shërimin. Derisa shkollat udhëhiqen nga të emëruar dhe
fanatikë partiak, shtëpitë e shëndetit janë përplot me personel që kanë
probleme serioze me etikën. Të dyja grupet e institucioneve publike kanë nevojë
për njerëz profesional dhe shërbime cilësore.
10. Administrata publike – trajtimi
që i bëhet qytetarëve në shërbimin civil të komunës të kujton frikën që të
shkaktonin policët dhe doganierët e shteteve fqinje gjatë kalimit të kufijve
viteve 90-ta. Ofrimi i shërbimeve të administratës është e drejtë bazike që
duhet siguruar çdo qytetari, pa vonesë, pa burrokraci dhe pa arrogancë.
Administrata komunale ka nevojë për reformë të thellë personeli dhe sistemi të
punës.
